هادی حیدری- معاون فناوری بانک توسعه صادرات: ابتدا برای اینکه به فرصت‌ها و چالش‌های تنظیم‌گری فناوری‌های نوین مالی بپردازیم، باید تفاوت بین اکوسیستم فناوری مالی FinTech و خدمات مالی سنتی را بررسی کنیم. توجه داشته باشیم که فناوری مالی نوعی توانمندساز تکنولوژیک است که با خلاقیت موجب ارائه یک محصول جدید، مدل کسب و کاری جدید و یا یک فرایند نو می‌شود. بنابراین چالش‌های مهم تنظیم‌گری در حوزه FinTech این است که سریع، دیجیتالیزه و مبتنی بر داده و نرم‌افزار است، به عبارت دیگر برای چالش‌های اصلی در ایجاد یک چارچوب تنظیم‌گری در حوزه فناوری مالی باید به مواردی مانند منصفانه بودن، وجود شفافیت و توازن بین ریسک و خلاقیت در آنها توجه کرد. تنظیم‌گری در حوزه فین‌تک‌ها باید سرعت تطبیق و تغییر بالا داشته باشد، زیرا سرعت تغییرات در حوزه فناوری اطلاعات و محصولاتی مانند اپلیکیشن‌ها و سرویس‌ها، متواتر و کوتاه‌مدت است. فراموش نکنیم که ابزارهای SupTech یا نظارت هوشمند بر اساس تحلیل داده‌های مالی به منظور نقض مقررات و کشف تخلفات است. این ابزارها باعث بهبود کارایی، افزایش سرعت و دقت در نظارت و سرعت در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری خواهند شد.

رکن کلیدی ساب‌تک‌ها استفاده از رویکرد مبتنی بر ریسک است که با استفاده از روش‌های مدیریت ریسک می‌توانند بر پایه احتمال وقوع رخداد، ریسک‌های خاص تحمیل شده توسط بازارهای سرمایه و یا شبکه بانکی را تشخیص دهند

استفاده از regtech و suptech در بانک‌های مرکزی باعث افزایش دقت و سرعت پایش رعایت قوانین و مقررات و ارائه داشبوردهای تحلیلی در گزارش‌دهی و گزارشگری برخط خواهند شد. از طرف دیگر، فناوری‌های نوین مانند علم تحلیل داده، علم تحلیل کسب و کار، هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، رکن اصلی و اولیه ابزارهای پیاده‌سازی دو رویکرد تنظیم‌گری و نظارتی فوق هستند. به عبارت دیگر، بانک مرکزی بدون بهره‌گیری از فناوری‌های نوینی مانند تحلیل داده، هوش مصنوعی و یادگیری ماشین قادر به انجام مواردی مانند کاهش خطا در سیستم نظارتی، کشف سریع نقض مقررات، تحلیل فعالانه و آتی نگر شبکه بانکی کشور نخواهد بود. تاکید می‌شود با توجه به اینکه این ابزارها مبتنی بر داده‌های لحظه‌ای و تواتر زمانی بالا هستند، کاربرد اصلی آنها برای بانک‌های مرکزی، ارائه گزارشات آنی و یا با تواتر زمانی حدود یک هفته، به منظور افزایش سرعت در واکنش به تغییرات و رخدادها در حوزه نظارتی و سیاست‌گذاری است. دسترسی به پایگاه‌های اطلاعاتی اشخاص تحت نظارت در بانک‌های مرکزی مانند بانک‌ها، صرافی‌ها، صندوق‌های قرض‌الحسنه و شرکت‌های لیزینگ، علاوه بر افزایش شفافیت مالی موجب ارتقای کیفیت نظارتی خواهد شد.

از سال ۲۰۱۸، برخی از سازمان‌های بین‌المللی مانند IMF و BIS چارچوب‌ها و استانداردهای موثری را در مورد هوشمندسازی نظارت بانکی sup tech معرفی کرده‌اند، اما واقعیت این است که این استانداردها هنوز نابالغ و بعضاً مبهم هستند. عمده تمرکز این استانداردها بر ریسک‌ها و ملاحظات پیاده‌سازی اس یو پی تی در بانک‌های مرکزی و همچنین اصول اولیه طراحی نظارت هوشمند در آن بانک‌ها است. به نظر می‌رسد که موارد کاربردی‌تر برای این مهم در برخی از کشورها مانند سنگاپور، انگلستان و مقام نظارت بانکی اتحادیه اروپا EBA وجود دارد.

شاید در این حوزه برای پیاده سازی نظارت هوشمند suptech در بانک مرکزی ایران باید به چند اولویت اصلی برای تطبیق توجه داشت:

۱. استانداردسازی فرمت داده‌های مشخص و تاکید بر ارائه گزارش براساس یک فرمت استاندارد مانند XBRL بسیار حیاتی است.

۲. زیرساخت قوی فناوری اطلاعات و توسعه مراکز داده‌ای نیاز است.

۳. ظرفیت از نظر نیروی انسانی و سیستمی برای پیاده‌سازی الگوهای هوش مصنوعی و یادگیری ماشین کلیدی است.

۴. همکاری برای به اشتراک‌گذاری داده بین تمامی سازمان‌ها و دسترسی بانک مرکزی به آن داده‌ها الزامی است.