ساختار اقتصاد ایران طی دهه‌های گذشته به گونه‌ای شکل گرفت که بار اصلی تامین مالی در آن بر دوش نظام بانکی قرار گرفته است. بر همین اساس، زمانی که "سرمایه‌گذاری برای تولید" هدف اصلی سال تعیین می‌شود، خواه ناخواه شبکه بانکی و بانک مرکزی برای تحقق این هدف در مرکز توجهات قرار می‌گیرند. بر همین اساس، در همان روزهای نخست سال‌جاری، رئیس کل بانک مرکزی از تدوین برنامه تامین نقدینگی در گردش بنگاه‌های کوچک و متوسط و همچنین رونمایی از برنامه فراگیر تامین مالی تولید در آینده نزدیک، خبر داد. یکی از نقاط کانونی برنامه بانک مرکزی برای تامین مالی تولید در سال‌جاری، تمرکز بر غیرتورمی بودن آن است. از اینرو، "هدایت اعتبار" نقش مهمی در برنامه‌های سیاست‌گذار پولی خواهد داشت. مواردی از قبیل تنوع بخشی به مجاری تامین مالی از جمله جذب سرمایه خارجی و توسعه نقش بازار سرمایه، همواره از راهکارهای اساسی برای تقویت سرمایه‌گذاری معرفی شده است. با این حال، در شرایط فعلی که نظام بانکی نقش اصلی را در تامین مالی دارد، باید اولویت نخست سیاست‌گذاران برای تحقق هدف‌گذاری سال‌جاری قرار گیرد.
از جمله مهم‌ترین اقداماتی که در سال ۱۴۰۴ برای تقویت سرمایه‌گذاری از مسیر نظام بانکی باید انجام شود، اصلاح نظام بانکی است. یکی از مهم‌ترین اقدامات ذیل هدف اصلاح نظام بانکی، احیاء یا حذف بانک‌های ناتراز است. وجود بانک‌های ناتراز، عامل مهمی در انحراف منابع بانکی است و ادامه ناترازی، عامل رشد بخش مهمی از نقدینگی کشور، بدون هیچ اثر مثبتی در تولید خواهد بود. بنابراین، حذف یا احیاء این بانک‌ها از اولین گام‌های تحقق هدایت اعتبار به شمار می‌رود. اقدام دیگر برای هدایت اعتبار، تخصصی شدن بانک‌های کشور است. این موضوع البته از جمله برنامه‌های بانک مرکزی است که طی دو سال اخیر مورد توجه سیاست‌گذار قرار دارد. تخصصی شدن بانک‌ها می‌تواند اعطای کور تسهیلات را کاهش داده و تخصیص اعتبار بانکی را هدفمندتر و دقیق‌تر کند. اجرا و پیاده‌سازی نظام یکپارچه اعتبارسنجی هم از دیگر الزامات هدایت اعتبار به شمار می‌رود. این اقدام باعث می‌شود نرخ نکول تسهیلات به حداقل رسیده و با افزایش بازگشت تسهیلات، بخش بیشتری از تولیدکنندگان از اعتبارات بانکی بهره‌مند شوند.
نکته حیاتی دیگر در هدایت اعتبار، رانت‌زدایی از اعتبارات بانکی است. آمارها نشان می‌دهد بخش مهمی از تسهیلات بانکی، سهم شرکت‌های دولتی و حاکمیتی می‌شود. در چنین شرایطی، محدود کردن سهم این شرکت‌ها و نهادها از تسهیلات بانکی و اختصاص آن به بنگاه‌های کوچک و متوسط بخش خصوصی، گام مهم دیگری در هدایت اعتبارات بانکی به سمت تولید به شمار می‌رود.
موارد فوق و بسیاری موارد دیگر، راهکارهایی هستند که به تحقق شعار سال از مجرای نظام بانکی کمک خواهند کرد. با این حال، شرط اساسی تحقق این راهکارها، همراهی تمامی بدنه حاکمیت است. همراهی هر سه قوه و نهادهای مختلف حاکمیت با بانک مرکزی برای اجرای این اصلاحات، می‌تواند شبکه بانکی را به موتور اصلی تحقق هدف "سرمایه‌گذاری برای تولید" تبدیل کند.
نظر شما