حسین عبده تبریزی - اقتصاددان: مرکز مبادله ارز و طلا اگر در راستای اهداف خود حرکت کند، تاثیرگذار خواهد بود. هدف اصلی این مرکز، روان‌سازی بازار طلا و ارز و نزدیک‌کردن قیمت بازار به قیمت سامانه است و امیدواریم این اهداف محقق شوند. البته در شرایطی که عوامل خارج از عرضه و تقاضا و مسائل غیراقتصادی بر بازار ارز تأثیر می‌گذارند، یکسان‌سازی نرخ ارز و نزدیک‌کردن قیمت بازار به قیمت سامانه دشوار خواهد بود. برای دست‌اندرکاران این مرکز آرزوی توفیق دارم، زحمات زیادی کشیده شده و ترکیب نیروی انسانی قوی در این مجموعه مستقر شده است.
به دلیل محدودیت‌های ارزی کشور و تحریم‌ها، به ویژه با توجه به انتظارات بازار پس از انتخاب ترامپ، فشار زیادی بر بازار ارز وارد شده است. بانک مرکزی تمرکز زیادی بر حفظ ثبات این بازار داشته و بدیهی است هر بار حرکت تندی در بازار ارز رخ می‌دهد، زندگی مردم تحت تأثیر قرار می‌گیرد. در کشور حساسیت نسبت به قیمت ارز بسیار بالا است. بانک مرکزی تلاش می‌کند تا این بازار را آرام نگه دارد، اما روشن است که متغیرهای سیاسی و اقتصادی خود را تحمیل می‌کنند و بخش قابل‌توجهی از این متغیرها خارج از کنترل بانک مرکزی است.
به عنوان مثال، اگر پیش‌بینی شود که فروش نفت تحت تأثیر شرایط اقتصادی، سیاسی و درگیری‌های بین‌المللی به شدت کاهش می‌یابد، روشن است که نرخ ارز تحت تأثیر قرار می‌گیرد. این موضوع دیگر مربوط به عرضه و تقاضای ارز نیست، بلکه انتظارات مردم را شکل می‌دهد. مردم ممکن است تصور کنند که در ماه‌های آینده امکان فروش نفت به میزان کافی وجود نخواهد داشت و این تصور، فشار بر تقاضای ارز در داخل کشور را افزایش می‌دهد.
بانک مرکزی با وجود این تلاطم‌ها تلاش می‌کند تا آرامش بازار حفظ شود و بازار به شکل متعادلی حرکت کند. بدیهی است که تحت تأثیر حوادث سیاسی و نظامی، بخشی از اهداف محقق نمی‌شود. تلاش بانک مرکزی برای کنترل نظام بانکی در ارقام تورم نمود یافته و تورم را شاید تا حدی کنترل کرده باشد و نرخ تورم کمی آرام گرفته است. باید توجه داشت که هفت سال است که نرخ‌های بالای تورم بر کشور حاکم شده است. سال گذشته، به دلیل کنترل ترازنامه‌ی بانک‌ها و اقدامات دیگر، تورم تا حدی کاهش یافته و امیدوارم بانک مرکزی بتواند این مسیر را با موفقیت ادامه دهد، بدون اینکه انقباض بیشتر و رکود عمیق‌تر شود.
کاهش نرخ تورم به نرخ‌های متوسط تاریخی (۲۲ درصد) چند سال طول خواهد کشید. امیدوارم بانک مرکزی با جدیت این روند کاهشی را ادامه دهد، حتی اگر دو سه سال طول بکشد، تا بتواند فشار تورمی را از دوش مردم بردارد.
مرکز مبادله ارز و طلا تلاش می‌کند تا بازار آرامی را در این دو عرصه ایجاد کند. در حوزه طلا، بازیگران زیادی در سطح کشور فعال هستند، از جمله صنف قدرتمند طلا، عمده‌فروشان و ویترین‌داران. با توجه به تغییرات نرخ ارز، سرعت عمل در این بازار بسیار مهم است. هر ویترین‌دار وقتی طلای خود را می‌فروشد، بلافاصله می‌خواهد آن را جایگزین کند، زیرا ممکن است نیم ساعت بعد قیمت تغییر کند و نمی‌خواهد کسب‌وکارش تحت تأثیر نوسانات قیمت قرار گیرد و ضرر کند. بنابراین، برقراری جریان آرامی در این بازار ضروری است.
در مورد ارز، با توجه به بسته‌بودن حساب سرمایه و فشار تحریم‌ها بر جریان‌یافتن آزادانه ارز در کشور، برای هر واردات و صادراتی باید مجوز و ثبت سفارش صورت گیرد. حجم قاچاق ارز و طلا نیز قابل توجه است و همه این عوامل، مدیریت نظام ارزی در ایران را دشوار کرده است.
مرکز مبادله ارز و طلا در کنار بانک مرکزی و تالار معاملات تلاش می‌کند تا این بازار را ساماندهی کند و به آرامش بازار ارز و طلا کمک کند. سامانه این مرکز خوب کار می‌کند و برخی از نقاط ضعف قبلی را برطرف کرده است. همچنین، در حوزه‌هایی مانند بازار آتی، بازار تحویل آینده و تأمین مالی، محصولات جدیدی تعریف کرده است. موفقیت این سامانه در این نهفته که بتواند فاصله نرخ‌های خود را با بازار آزاد کاهش دهد. اگر این فاصله کم شود، می‌توان گفت که سامانه در مسیر درستی کار می‌کند.
همانطور که گفته شد، عوامل مختلفی، از جمله عوامل غیراقتصادی، بر بازار ارز تأثیر می‌گذارند و باعث افزایش این فاصله می‌شوند. در حال حاضر، این فاصله قابل‌توجه است و تلاش دست‌اندرکاران این است که آن را تا حد ممکن کاهش دهند. کاهش این فاصله علاوه بر تصمیمات داخلی، به شرایط بین‌المللی نیز وابسته است. اگر سیر حرکت پول‌های متعلق به ایران در دنیا آسان‌تر شود، این تفاوت کاهش می‌یابد. با توجه به محدودیت‌ها، ثبت سفارش‌ها، حجم بالای قاچاق و فرار سرمایه، ساماندهی این بازار بسیار دشوار است. با این حال، به نظر می‌رسد حجم معاملات سامانه در حال افزایش است. در معدود روزها، بانک مرکزی نقش خریدار را هم داشته که نشان می‌دهد ممکن است بازار با ثبات‌تر شود. امیدوارم این سامانه بتواند به خوبی عمل کرده و به اهداف خود برسد. البته روشن است که عوامل عرضه و تقاضا در شرایط تحریم و محدودیت‌های کشور، شرایط بازار آزادِ رقابتی را انعکاس نخواهند داد.
نظر شما