بریکس (BRICS) شامل کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای‌جنوبی و اعضای جدیدی مانند ایران، مصر، اتیوپی و امارات، به عنوان یک بلوک اقتصادی-سیاسی مهم، نقش کلیدی در روند دلارزدایی (De-Dollarization) ایفا می‌کند. این گروه با هدف کاهش وابستگی به دلار آمریکا و ایجاد سیستم مالی چندقطبی، اقدامات مختلفی را پیش برده است. از دلایل اصلی بریکس برای دنبال کردن دلارزدایی، تحریم‌های یکجانبه آمریکا است. کشورهایی مانند روسیه، ایران و چین تحت تحریم‌های شدید آمریکا هستند و می‌خواهند از سلطه دلار برای دور زدن تحریم‌ها رها شوند. برای نمونه تحریم‌های SWIFT علیه روسیه پس از جنگ اوکراین، انگیزه مسکو را برای توسعه سیستم‌های پرداخت جایگزین افزایش داد. دومین دلیل بریکس برای دنبال کردن روند دلارزدایی، کاهش ریسک سیاست‌های پولی فدرال رزرو است. نوسانات نرخ بهره دلار و سیاست‌های انقباضی فدرال رزرو، اقتصادهای در حال توسعه را تحت فشار قرار می‌دهد. بریکس می‌خواهد از تاثیرات منفی سیاست‌های پولی آمریکا در امان بماند.

بریکس همچنین با اقداماتی مانند مبادلات ارزی ملی، توسعه سیستم‌های پرداخت جایگزین و افزایش ذخایر طلا، روند دلارزدایی را سرعت بخشیده است. در خصوص این موضوع، هفته‌نامه تازه‌های اقتصاد گفت‌وگویی با پروفسور "جفری کارلینر"، استاد اقتصاد دانشگاه بوستون و مشاور اقتصادی روسای جمهور اسبق آمریکا انجام داده که در ادامه می‌آید.

در طول دولت‌های کارتر و ریگان، کارلینر به عنوان اقتصاددان ارشد و مدیر ستادی در شورای مشاوران اقتصادی رئیس‌جمهور حضور داشت. او همچنین به عنوان مدیر اجرایی دفتر ملی تحقیقات اقتصادی در کمبریج، ماساچوست و معاون مدیر موسسه اقتصاد بین‌الملل پترسون در واشنگتن دی سی خدمت کرده است. وی سابقه تدریس دروس اقتصادی در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، دانشگاه ویسکانسین، دانشگاه غربی انتاریو، دانشگاه تافتس و کالج بابسون را دارد.

با شروع دولت ترامپ، او بر اعمال تعرفه‌های سنگین تجاری بر اعضای بریکس در صورت دنبال کردن سیاست حذف دلار تاکید کرد. چرا او به‌ سرعت برای متوقف کردن این روند اقدام کرد و آیا در این زمینه موفق خواهد شد؟

ترامپ به تعرفه‌ها و تهدید علاقه دارد. اهمیت دلار در تجارت بین‌المللی و معاملات مالی جهانی، قدرت اقتصادی و سیاسی زیادی به ایالات متحده می‌دهد که ترامپ نیز از آن خوشش می‌آید. با این حال، تهدید او به اعمال تعرفه‌های بالا علیه کشورهای بریکس به ‌دلیل تلاش آنها برای حذف دلار، تهدیدی توخالی است. روسیه و ایران پیشاپیش تحت تحریم‌های سنگین آمریکا هستند و تقریباً چیزی به آمریکا صادر نمی‌کنند. ترامپ پیش از این نیز تعرفه ۱۴۵ درصدی بر چین به دلایل دیگر وضع کرده و کشورهای دیگر را هم تهدید به تعرفه‌های بالا کرده است. کشورهای بریکس باید نگران تعرفه‌های بالا بر صادرات خود به آمریکا باشند، اما نه به خاطر تلاش برای حذف دلار. تهدید ترامپ به اعمال تعرفه بر کشورهایی که استفاده از دلار را محدود می‌کنند، تاثیر چندانی بر تصمیمات آنها نخواهد داشت.

یکی از دلایل تاثیرگذاری بیشتر تحریم‌های ثانویه، سلطه دلار آمریکا است. به همین دلیل برخی کشورها به ‌دنبال حذف تدریجی دلار از مبادلات خود هستند. با توجه به روندهای کنونی، ارزیابی شما از حذف دلار چیست؟

ایجاد ارز مشترک برای کشورهای عضو بریکس کاملاً غیرواقعی است. کشورهایی که ارز مشترک دارند، بانک مرکزی و سیاست پولی مشترک دارند. داشتن یک سیاست پولی واحد برای صادرکنندگان نفت مانند ایران و روسیه و واردکنندگان نفت مانند چین و هند، برای همه آنها فاجعه‌بار خواهد بود. سیاست پولی مناسب برای کشورهای صادرکننده نفت اغلب برای واردکنندگان آن سیاست اشتباهی است. اقتصادهای کشورهای بریکس آن‌قدر متفاوت است که نمی‌توانند یک ارز، یک بانک مرکزی و در نتیجه یک سیاست پولی مشترک داشته باشند. با این حال، بریکس می‌تواند گام‌های دیگری برای حذف دلار بردارد. از جمله تجارت با ارزهایی مانند رنمینبی چین یا ارزهایی غیر از دلار، ایجاد سازوکار پرداخت جایگزین برای سیستم سوئیفت که تحت سلطه آمریکا است و نگهداری ذخایر ارزی به ‌صورت طلا، یورو یا ین به‌ جای دلار.

وابستگی زیاد به ارزهایی مانند دلار آمریکا برای کشورها، به ‌ویژه در دوران بحران و تنش، هزینه‌زا است و مدیریت بازار ارز و حفظ ارزش پول ملی را دشوار می‌کند. چه توصیه‌هایی در این زمینه دارید؟

مدیریت نرخ ارز در دوران بحران‌های سیاسی یا اقتصادی بسیار دشوار است. نگهداری ذخایر ارزی بزرگ، محدود کردن خروج سرمایه در این دوران و داشتن سیاست پولی که تورم را کنترل کند، می‌تواند به بسیاری از کشورها کمک کند تا از تلاطم ارزی جلوگیری کنند. اما این سیاست‌ها برای کشوری مانند ایران، که تحت تحریم‌های شدید و تهدید جنگ قرار دارد، کافی نخواهد بود.