رایزنی‌ها و سفرهای منطقه‌ای مقامات ارشد بانک مرکزی ایران در دوره اخیر، موضوعی بوده که توجه ناظران منطقه‌ای را به خود جلب کرده است. یکی از اقدامات موثر بانک مرکزی از زمان شروع به کار محمدرضا فرزین به عنوان سکاندار بانک مرکزی، احیاء دیپلماسی بانکی ایران و تقویت روابط در حوزه پولی و ارزی با کشورهای منطقه و طرف تجاری بوده است. فرزین در سال گذشته سفرهایی را به منطقه داشته که از جمله دستاوردهای سفرهای رییس کل بانک مرکزی، فراهم شدن زمینه دریافت مطالبات ارزی ایران، گشایش اولین ال. سی ارزی کشور با روسیه و ... بوده است. امسال نیز توسعه دیپلماسی بانکی و مراودات پولی با کشورهای مختلف، در برنامه و دستور کار رییس کل بانک مرکزی قرار دارد. طی روزهای اخیر، محمدرضا فرزین با سفر به عربستان برای شرکت در پنجاهمین سالگرد تاسیس بانک توسعه اسلامی، دور تازه‌ای از مناسبات بانکی بین‌المللی کشور را آغاز کرد. هفته‌نامه تازه‌های اقتصاد در همین راستا گفت‌وگویی با دکتر"حیان احمد سلمان"، معاون پیشین وزیر اقتصاد سوریه و استاد برجسته دانشگاه در حوزه اقتصاد و برنامه‌ریزی در دانشکده اقتصاد دانشگاه "تشرین"سوریه انجام داده و نظر وی را در این ارتباط جویا شد که با هم می‌خوانیم:
از سال گذشته، رفت و آمدهایی بین مسئولان بانک مرکزی ایران و برخی کشورهای منطقه از جمله عمان، قطر، عراق، سوریه و ... انجام گرفته است که نشان دهنده عزم طرفین به توسعه مناسبات بانکی است. این مذاکرات چه دستاوردهایی در حوزه اقتصادی و بانکی برای منطقه خواهد داشت؟
من معتقدم دیدارها و رایزنی‌های منطقه‌ای مقامات بانک مرکزی ایران که در مقیاس بزرگتر بیانگر سیاست کلی دولت این کشور در زمینه نگاه جدی‌تر به روابط با مشرق زمین است، به طور جدی می‌تواند به کشورهای منطقه در پیشبرد اهداف مختلف توسعه‌ای و پیشرفت کمک کند. این رخدادها که در سال‌های قبل از آن کمتر شاهد آن بودیم، می‌تواند حوزه ارتباطات اقتصادی و بانکی میان کشورهای منطقه را دچار تغییر و تحولات اساسی کند و کشورهای منطقه را در برابر خطرات و چالش‌های خارجی تا حد زیادی مصون کند. من معتقدم، کشورهای منطقه خاورمیانه و در مقیاس بزرگتر بلوک شرق، در صورت تقویت جدی روابط میان خود، می‌توانند اثرات تحریم‌هایی که اکثر قریب به اتفاق آنها از سوی غربی‌ها اعمال می‌شود، را به حداقل برسانند.
تا چه میزان می‌توان امیدوار بود که با دیدارهای رسمی مسئولان ارشد بانکی ایران و کشورهای عربی منطقه، سطح همکاری‌های اقتصادی و بانکی تقویت شود؟
این موضوع تا حد زیادی به عزم و اراده دولت ایران و البته دولت‌های عربی باز می‌گردد. متاسفانه در دهه‌های اخیر ما شاهد این مسئله بوده‌ایم که قدرت تصمیم‌سازی به ویژه در مسائل سرنوشت‌ساز در برخی کشورهای عربی و منطقه‌ای معطوف به موافقت بیگانگان به ویژه غربی‌ها بوده و این مسئله تا حد زیادی توافقات و همکاری منطقه‌ای و دوجانبه را دچار مشکل کرده است.
چقدر اینگونه دیدارها و رایزنی‌ها می‌تواند زمینه تقویت روابط بانکی و اقتصادی با ارزهای محلی را فراهم کند و این امکان فراهم خواهد شد که کشورهای منطقه به سمت دلارزدایی از تجارت مشترک پیش بروند؟
در مدت اخیر ما شاهد رخدادهایی در سطح کشورهای بریکس در زمینه راه‌اندازی پول واحد منطقه‌ای بودیم که می‌تواند به عنوان الگویی برای همکاری‌های منطقه‌ای میان کشورهای مختلف مورد توجه قرار گیرد. به عقیده من، اگر کشورهای منطقه به طور کامل دلار را از صحنه تعاملات میان خود حذف کنند، می‌توانند شاهد گشایش‌های متعددی در سطوح مالی، اقتصادی و بانکی باشند، امری که در بلندمدت قطعا به نفع این کشورها و چشم‌اندازهای توسعه و پیشرفت است.
ارتقاء سطح همکاری‌ها در زمینه بانکی، چقدر زمینه تبادلات آخرین دستاوردها را بین کشورهای منطقه فراهم می‌کند؟ چه میزان می‌تواند به تسهیل تبادلات مالی و پولی از این طریق امیدوار بود؟
موضوع همکاری‌های بین بانکی، یک زیرشاخه بسیار مهم از همکاری‌های اقتصادی میان کشورهای مختلف است که به اعتقاد من باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرد. متاسفانه کشورهای منطقه به دلیل برخی وابستگی‌ها و همچنین تجربه اندکی که در زمینه بانکداری داشته‌اند، در موضوع همکاری‌های بانکی آنچنان موفق عمل نکرده‌اند. همکاری‌های بین بانکی میان کشورهای منطقه باید از سطح کنونی به سطوح بسیار بالاتر تغییر فاز دهد، تا شاهد اثرات مثبت آن در همه بخش‌ها و به ویژه تقویت پول ملی کشورهای منطقه و رهایی از سیطره کشورهای غربی باشیم.
مناسبات بانکی بین ایران با برخی کشورها در منطقه رو به توسعه است. این همگرایی‌ها و استفاده از ظرفیت‌های مشترک، چقدر می‌تواند به ایجاد شبکه‌های جدید تبادلات پولی در کل منطقه منجر شود؟
همانگونه که در مبحث کشورهای عضو بریکس به آن اشاره کردم، استفاده از ارزهای ملی و همچنین واحد پول‌های منطقه‌ای، می‌تواند موثر و مفید باشد. در این زمینه ایران و به عنوان نمونه، روسیه می‌توانند با ارائه مدلی موفق از این روابط بانکی، الگویی بسیار مناسب را به کشورهای دیگر ارائه دهند که در نهایت می‌تواند مبادلات بانکی و پولی میان کشورهای حوزه شرق را دچار تحولات اساسی سازد.
آیا تبادلات بانکی کشورهای منطقه می‌تواند در زمینه گشایش دفاتر و شعب بانک‌های طرفین نیز منجر شود؟ مشخصا توسعه حضور بانک های ایرانی را در کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
من معتقدم در زمینه ایجاد دفاتر بانک‌های ایرانی در کشورهای منطقه از میزانی که باید در شرایط کنونی وجود داشته باشد، بسیار عقب هستیم. این البته در درجه اول به عزم و اراده ایرانیان در زمینه توسعه دفاتر خود در کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس باز می‌گردد و در درجه دوم نیز به رهایی دولت‌های عربی منطقه از وابستگی‌ها و عدم توجه آنها به توصیه کشورهای غربی باز می‌گردد.
به نظر نمی‌رسد که مدل‌های بانکداری غربی و یا اروپایی به صورت کامل در منطقه ما قابل اجرا و عملیاتی شدن باشد. در این زمینه چه توصیه‌ای به کشورها دارید و فکر می‌کنید بانک مرکزی ایران تا چه میزان می‌تواند در ایجاد ظرفیت‌های جدید بانکی فعالیت داشته باشد؟
این سوال شما بسیار دقیق و البته مهم است، من معتقدم کشورهای منطقه تا زمانی که الگوهای غربی را در روابط مالی و اقتصادی و بانکی خود اجرایی کنند، هرگز نمی‌توانند شاهد توسعه و پیشرفت اساسی و جدی در سطوح مختلف باشند. بانک مرکزی ایران نیز می‌تواند با استفاده از ظرفیت‌های خود وارد عمل شده و یک چارچوب جدید را در سطح همکاری‌های منطقه‌ای با تکیه بر اصول و ارزش‌های ملی بنا کند که مورد توجه دیگر کشورها نیز قرار گیرد. ایران توانایی آن را دارد که در زمینه ارائه الگوهای جدید همکاری‌های بانکی در سطح منطقه، پیشگام باشد.
نظر شما